Jamie McCartney vereeuwigde honderden vulva’s in gips

‘Veel vrouwen zijn ten onrechte onzeker over hun geslacht’

The Great Wall of Vagina bestaat uit vierhonderd gipsafgietsels van vagina’s, gearrangeerd in tien panelen van in totaal negen meter lang. Dit indrukwekkende werk is het resultaat van het meest bezielde project van kunstenaar Jamie McCartney. Volgens Jamie weten veel vrouwen niet dat geslachtsdelen net zo verschillend zijn als gezichten. Door het tonen van deze diverse collectie hoopt hij veel  vrouwen gerust te stellen. Ik sprak met hem over de totstandkoming van het project.

De kracht van spiegelen

Vulvagieter wordt je niet van de een op de andere dag. Het idee voor de grote muur ontstond nadat Jamie in opdracht afgietsels van een aantal genitalia van zowel mannen als vrouwen had gemaakt, waaronder van zijn eigen penis. ‘Dat was voor het eerst in mijn leven dat ik mijn geslacht met dat van een groep andere mannen kon vergelijken. Dat bleek een eyeopener! Ik merkte dat ik toen pas, als dertiger, de twijfels en angsten over mijn eigen geslacht echt opzij kon zetten.

Ik bedacht me dat dat ook zo zou werken voor vrouwen. Schaamlipverkleining is inmiddels de snelst groeiende vorm van plastische chirurgie in het Verenigd Koninkrijk, dus vrouwen maken zich ook zorgen over het uiterlijk van hun vagina. De angsten bij beide sekse komen denk ik voort uit het gebrek aan realistische voorbeelden om zich aan te kunnen spiegelen. De zorgen zijn er eigenlijk zonder goede reden. Volgens mij interesseert het de meeste mannen niets hoe een vagina eruitziet, ze zijn al lang blij dat ze er bij een in de buurt zijn!  Als kunstenaar voelde ik dat dit een perfecte kans was om een positieve en krachtige boodschap over diversiteit naar buiten te brengen.’

‘Volgens mij interesseert het de meeste mannen niets hoe een vagina eruitziet, ze zijn al lang blij dat ze er bij een in de buurt zijn!’

Ik vroeg iedereen met een vagina

Toen Jamie rond 2006 begon met zijn project, was het nog niet zo makkelijk om vrouwen te vinden die hun vagina wilde laten afgieten. Hij was nog een vrij onbekende kunstenaar en er waren ook nog geen sociale media om mensen te bereiken. ‘Ik vroeg letterlijk iedereen met een vagina om meewerking. De reacties liepen uiteen. Sommige mensen dachten dat ik gek was, anderen waren beledigd. Ik kreeg ook nog weleens een boze partner achter me aan vanwege mijn verzoek. Ik zette in feite mijn leven op het spel!’ lacht Jamie.

Gelukkig waren er ook vrouwen die enthousiast waren. ‘Ik had het geluk dat ik in Brighton woonde, de meest liberale stad van Engeland. Er zijn veel jonge alternatieve mensen en er is veel seksuele diversiteit. Iedereen was snel van het project op de hoogte en er ontstond een sneeuwbaleffect: steeds meer mensen wilden meedoen. Ik stelde geen eisen: iedereen die zich als vrouw identificeerde mocht meedoen. Het is uiteindelijk een diverse groep geworden met onder andere transgenders, vrouwen voor en na een bevalling, maar ook vrouwen voor en na schaamlipverkleining.’ Jamie had ook mannen erbij kunnen betrekken. Nuchter legt hij echter uit: ‘Ik houd nu eenmaal van vagina’s.’

‘Het is moeilijk om een goed afgietsel te krijgen, waardoor ik vanzelf op een klinische, technische manier bezig ben. Ik heb het veel te druk om opgewonden te raken!’

Tussen de schuifdeuren

‘Ik was aanvankelijk wel nerveus over hoe het zou zijn om op zo’n intieme manier met mensen te werken. Gelukkig viel het mee. Het is moeilijk om een goed afgietsel te krijgen, waardoor ik vanzelf op een klinische, technische manier bezig ben. Ik heb het veel te druk om opgewonden te raken! Een op de honderd keer was er een soort klik tussen mij en een vrouw, dan is het lastiger om je te concentreren. Soms waren de vrouwen erg zenuwachtig, de meeste doen zoiets natuurlijk niet dagelijks. Het duurde soms even eer iemand de moed had verzameld om haar benen te spreiden. Er waren echter ook vrouwen die eigenlijk alleen meekwamen als steun voor hun vriendin, maar spontaan mee wilden doen omdat ze het zo leuk vonden. Dat was super.’

Kunst en porno

Sommige mensen beschouwen Jamie’s werk als pornografisch. Wat is eigenlijk het verschil tussen kunst en porno? ‘Pornografie wordt doorgaans niet als kunst gezien, maar ik vind dat er niet echt een definitieve manier is om die twee dingen van elkaar te scheiden. Net als kunst is porno iets visueels en wekt het bepaalde gevoelens op. Het is misschien geen góede kunst, maar dat is een andere discussie. Of mijn werk als pornografisch kan worden beschouwd hangt denk ik af van wie ernaar kijkt. De definitie van pornografie verschilt per cultuur of persoon, het is niet iets empirisch. Mijn tentoonstelling van The Great Wall of Vagina werd in Japan geannuleerd, omdat de politie van Tokio het werk als obsceen bestempelde en ik risico liep om daarom gearresteerd te worden. Dus: voor de politie van Tokio maak ik porno. Of de gemiddelde Japanner dat ook vindt weet ik niet.’

Activisme verdient niet

Veel van Jamie’s werken zijn portretten van lichamen. Hij werkt graag met mensen en leert mensen beter begrijpen door de gesprekken die ze hebben tijdens het productieproces. Maar niet al zijn werk is per definitie geëngageerd. Als ik, als mollige girl-next-door, echter de portetten op Jamie’s website bekijk, raak ik toch een beetje geïmponeerd door al die mooie slanke modellen. Waarom voldoen alle modellen die ik hier zie aan hetzelfde schoonheidsideaal? ‘Deels sta ik toch onder invloed van wat de markt vraagt, sommige portretten zijn nu eenmaal populairder dan andere. Ik moet toch geld verdienen, ik heb geen ander excuus.’ geeft Jamie toe. ‘Ik neem genoegen met de combinatie van enerzijds commerciële kunst en anderzijds activistische kunst. De verkoop van toegankelijke kunst maakt het voor mij mogelijk om ook kunst te maken die niet op verkoop gericht is maar die wel een idee uitdraagt. Unfortunately, I can’t eat my principles!’