Wordt jouw intieme relatie beïnvloed door een paniekstoornis?

Psychische klachten worden steeds openlijker besproken. De gevolgen van een psychische stoornis op je seksleven, relatie en seksdrive worden daarentegen nog niet zo openlijk besproken. Hier lees je hoe een paniekstoornis je seksleven kan beïnvloeden.  

Ongeveer 4% van de bevolking heeft last van een paniekstoornis. Maar wat houdt een paniekstoornis in? Om een paniekstoornis te begrijpen is het van belang om te weten hoe het lichaam reageert op angst. In geval van angst bereidt het lichaam zich voor om te kunnen vechten of vluchten. De ledematen en grote spiergroepen vragen op zo’n moment om extra zuurstof. Dit brengt de hartslag omhoog. Daarnaast komt er een stoot adrenaline vrij om ons alerter te maken, om ons sneller te kunnen laten reageren op de situatie. Lichamelijk merken we een verhoogde hartslag, een verhoogde ademhaling en soms wat duizelingen of een drukkend gevoel op de borst.  Deze reactie is erg nuttig want als er een (directe) dreiging is, is het van belang dat we hier goed op kunnen reageren. Deze verschijnselen herken je misschien ook wel wanneer je bijna valt of bijna een ongeluk krijgt.

Iedereen kan zich wel eens angstig of gespannen voelen zonder dat daar een directe dreiging bij is die ons in gevaar brengt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werkstress of een enge film – ons lichaam reageert op de spanning die we voelen zonder dat wij daar zelf bij in gevaar zijn. Dit is eigenlijk ook wat er bij een paniekstoornis gebeurt: ons lichaam reageert op een dreiging of angst terwijl deze niet direct duidelijk of zichtbaar is. Dit kan bijvoorbeeld al veroorzaakt worden door onze eigen gedachtes. Als wij dan zelf schrikken van deze lichamelijke reactie dan wordt de lichamelijke angstreactie weer versterkt. Je wordt dan angstig van je eigen lichamelijke schrikreactie. Je kan dan denken dat je een hartaanval krijgt of dat er iets ernstigs aan de hand is. Dit noemen we een paniekaanval. Als de paniekaanvallen vaker optreden en iemand is bang een volgende aanval te krijgen dan spreekt men van een paniekstoornis.

‘Onderzoek wijst uit dat drie kwart van de mensen met een paniekstoornis last heeft van seksuele klachten.’

Als je schrikt of angstig bent van je eigen lichamelijke reactie dan is het een logisch gevolg om dit soort situaties uit de weg te gaan, om te voorkomen dat je een paniekaanval krijgt. Zo ook seks, want ook seks zorgt voor een lichamelijke reactie omdat er voor de inspanning meer zuurstof naar de grote spiergroepen moet. Bovendien gaat de hartslag omhoog en wordt de ademhaling versneld, wat dan weer op een paniekaanval lijkt. Daarnaast, als je angstig bent dan kan je je moeilijk ontspannen en ook minder genieten van activiteiten. Loslaten en in het moment zijn is iets wat belangrijk is om een orgasme te bereiken – iets wat niet lukt als je niet kunt ontspannen en bezig bent met de angst in plaats van de seksuele prikkels. Seks wordt dan ook minder plezierig en je hebt er minder behoefte aan.

Tijdens een behandeling van de paniekstoornis wordt er zelden aandacht besteed aan de seksualiteit en beleving van de cliënt. Dit terwijl onderzoek uitwijst dat drie kwart van de mensen met een paniekstoornis last heeft van seksuele klachten. Een groot deel van deze groep vermijdt seks uit angst een paniekaanval te krijgen, terwijl dit maar zelden gebeurt. Een derde van de mannen heeft ooit een paniekaanval gehad tijdens de seks, geen van de vrouwen heeft dit ooit meegemaakt. De seksuele klachten zijn wel een gevolg van de paniekstoornis maar in de behandeling kan seks juist gebruikt worden om ook het vermijdingsgedrag aan te pakken. Zoals de behandeling voor een paniekstoornis voorschrijft; zo min mogelijk vermijden en zelf zo veel mogelijk ervaren dat er niks ernstigs gebeurt. Zo ook met seks – vooral blijven doen want seks hoort plezierig en fijn te zijn. Het is geen oorzaak van een paniekstoornis. Zoals we al eerder schreven in het artikel over depressie – seks is goed voor je en kan er voor zorgen dat je je juist gelukkiger voelt!

De schrijvers van Bedmanieren zetten zich in voor het bespreekbaar maken van seksualiteit op een serieuze, maar toegankelijke manier. Dit stuk werd geschreven door drs. Simone Speelman, GZ-psycholoog, in opleiding tot seksuoloog.