Als seks een dienst is: Seks is voelen, niet denken

Seks is een basisrecht. Sommige mensen hebben geen mogelijkheden om seks te beleven, maar voelen wel de impact van hormonen en verlangens. Wat doe je dan? In de reeks ‘Wat als seks een dienst was’ interviewt Belgische seksuoloog Wim Slabbinck seksuele dienstverleners, sekswerkers, lichaamsgerichte seksuologische begeleiders en mensen die gebruik maken van hun diensten. 

Eten, gezondheidszorg en seks: allemaal basisrechten. Wie eten tekort komt, kan beroep doen op de Voedselbanken. In de gezondheidszorg is er de derdebetalersregeling voor wie het niet breed heeft. Maar wat doe je als de seks niet vlot? Seksuologen kunnen je – tegen betaling – vooruit helpen, maar soms zijn er drempels waar ook zij geen vat op hebben.

Hoe ga je bijvoorbeeld met een erectieprobleem om, als je geen oefenpartner hebt? Wat doe je als je pijn hebt bij seks, maar single bent? Wat als seksueel misbruik je verhindert om volop te genieten van seks? Soms moet je in een bepaalde rol groeien, opnieuw leren voelen. Je seksualiteit letterlijk aan den lijve ondervinden. Om daar beter in te worden, kan je aankloppen bij lichaamsgerichte seksuologische werkers, zoals Carole Verbeeck (42).

De weg naar lichaamswerk

Hoewel we allemaal een lijf hebben, is Carole in Vlaanderen de enige – openlijke – lichaamsgerichte seksuologische werker. Geen evidente carrièrekeuze, al levert het haar geen noemenswaardige zorgen op. Haar twee pubers weten vaagweg wat moederlief doet, maar ze vertelt hen geen details. Al staat vragen uiteraard vrij. Alleen de vakliteratuur in de woonkamer was er voor haar kinderen te veel aan. Voor het geval er vriendjes over de vloer komen, weet je wel. De boeken kregen dan maar een nieuwe plek in huis.

“Hoe ga je bijvoorbeeld met een erectieprobleem om, als je geen oefenpartner hebt?”

De voorbije 15 jaar volgde Carole tal van verdiepingscursussen in yoga, ademhalingstechnieken, bio-energetica, dans, stemwerk, massage, opstellingswerk, creatieve therapie en reflexologie. Boeiende materie, maar nergens werd ook maar één woord gerept over seksualiteit. Dus ging ze zelf op zoek. Ze volgde enkele cursussen en trainingen over tantra, een levensfilosofie die uitnodigt tot bewustzijn en aandachtig leven. Ook daarna zocht ze verder en kwam ze uit bij het Institute of Somatic Sexology. Een instituut dat programma’s aanbiedt over seksuele coaching, educatie, somatisch leren en lichaamswerk. Je kan er leren hoe je meer in je (seksuele) lichaam aanwezig kan zijn én hoe je anderen daarin begeleidt.

Werken met lijven

Daarna ging ze aan de slag, al is het niet voor iedereen even duidelijk wàt ze nu juist doet. “Mensen denken soms dat ik een sekswerker ben, maar dat klopt niet. Wie gewoon seks wil, verwijs ik graag door.” Nee, wat Carole doet, ligt mijlenver van sekswerk. “Wederzijdse instemming is de basis. Het komt nooit tot penetratie, tongkussen doen we ook niet.” Als ze genitaal masseert trekt ze handschoentjes aan, om soa’s te vermijden. En waar sekswerkers vlotjes de kleren van het lijf spelen, doet Carole dat niet. Behalve bij de langere leertrajecten. “Door naakt bij hen te zijn, kan er druk van de ketel.”

Wie angst voelt bij seks, duwt de intimiteit weleens van zich af. Ze gaan niet meer daten, ze gaan later slapen, of ze liggen tussen de lakens niet meer lekker dicht tegen de partner aan. Zo goed als elke aanraking is een mogelijke aanzet naar seks en dus een potentieel gevaar. Dan probeert Carole haar cliënten opnieuw te laten focussen op wat ze voelen. Ze doet dat met aandachts- en ademhalingsoefeningen, maar ook door middel van aanraking. “Ik vraag mijn cliënten elke keer weer wat een aanraking in hen losmaakt. De aandacht voor rust en ontspanning staat centraal. Want dat ontbreekt vaak bij mensen met seksuele zorgen. Ze voélen niet meer. Ze slaan aan het denken. Ze vragen zich af of het wel goed zal gaan, of ze kunnen presteren, of ze een erectie zullen krijgen, of het geen pijn zal doen, of het trauma weer boven zal komen. Dan ben je niet in je beleving, maar denk je na over je beleving. En wie aan het denken slaat, die kan het plezier niet voluit némen.”

“Hoe meer je je focust op wat je voelt, hoe minder ruimte er is voor storende gedachten.”

Die aanpak is seksuologen niet onbekend. Ook zij proberen de focus op de zintuigen te krijgen. Hoe meer je je focust op wat je voelt, hoe minder ruimte er is voor storende gedachten. Maar dat is niet altijd zo gepiept. Gedachten komen en gaan, je kan ze niet zomaar tegenhouden. Je hebt ze met een reden. Je hebt ze omdat seks een gevaar inhoudt, omdat je bang bent niet te voldoen, of wat dan ook. Dat herkennen mensen die seksueel misbruikt zijn maar al te goed. Zij kunnen in combinatie met therapeutische traumabegeleiding bij lichaamswerk wel varen. Carole: “Die mensen hadden vroeger geen zeg in wat ze wel of niet wilden. Er werd over hun grenzen heen gewalst. Dus leg ik de nadruk op het aangeven van wat ze wél willen en daarvoor op te komen. Een cliënte die al een hele weg heeft afgelegd na een verleden van seksueel misbruik, vroeg me onlangs tijdens een aanraak-oefening om achter haar te gaan liggen en haar te strelen. Dat had ze nog nooit zo gevoeld. Ze was het niet gewoon. Zij vroeg zich meteen af of ze daar wel van màg genieten. Een evidentie. Het is tenslotte hààr lijf!”

Vrij zijn in het vrijen

Steven (60+) klopte een jaar geleden aan bij Carole. Toen hij jong was, werd er in het ouderlijke huis nooit over seks gepraat. De seks die hij later had, voelde nooit bevredigend aan. “Ik wist niet wat ik écht wou. We hadden het nooit over seks. Daarna ben ik dertig jaar single geweest. Seks verengde langzaam aan tot fantaseren en masturbatie. Het werd meer en meer een race naar het hoogtepunt. De zin werd gestuurd door het denken, van echt verbinden met mijn lijf kwam er maar weinig in huis. In die mate dat het voelen zich finaal beperkte tot het moment waarop ik klaarkwam. Enkel het hoogtepunt gaf mij nog wat genot. Ik voelde me niet meer vrij. Klaarkomen werd op het eind zelfs moeilijk.”

“Ik kreeg van haar een vrijbrief. Dat kan alleen als je een liefde deelt die niet bezitterig is.”

Steven wilde weer leren voelen en intiem zijn. Toen hij zich aanmeldde bij Carole, had hij een diepgaande, goede relatie, behalve op het seksueel-erotische vlak. “Ik zou dat liever anders willen, maar het is nu eenmaal zo. Mijn partner gaf me de toestemming om te exploreren, om me te laten helpen. Als je verlangens vragen om iets te doorworstelen en een professioneel begeleid proces daarbij steun biedt, laat zij dat graag toe. Ik kreeg van haar een vrijbrief. Dat kan alleen als je een liefde deelt die niet bezitterig is. Een liefde die niet claimt. Maar haar toestemming was voor mij niet één van ‘doe maar op’. Het voelde eerder als een soort vrijheid, die evenzeer verantwoordelijkheid inhield. Want duurzaam groeien en echt vrij worden, kan maar als je waarden-gestuurd leeft. ”

In het eerste consult bracht Steven zijn seksueel leven in kaart. In de volgende sessies werd er een uurtje gereflecteerd en verdiept. Wat ging goed, waar wilde hij in groeien? Waar voélde hij zich goed bij, waar wou hij nog beter in worden? “Na dat uurtje gingen we lichamelijk aan de slag,” vertelt Steven me. “Door aanraking, onder en boven de kleren, voelde ik me langzaamaan in het bijzijn van haar vertrouwd. Dat was altijd op mijn tempo. Je kan dat vergelijken met het ritueel van veel oude stammen. Daar was er ook een initiator die jongeren inleidde in de seksualiteit. Dat is voor mij bij Carole net zo. Ik beschouw haar als een gids in mijn seksualiteit.”

Ik voel dus ik ben

Steven vertelt me dat hij nu veel minder gefixeerd is op het hoogtepunt. “Een massage kan voor mij even fijn zijn. Strelen is veel meer op het voelen gericht, iets waar we in het Westen volgens mij wat van vervreemd zijn. We zijn namelijk allemaal kinderen van het Verlichtingsdenken. Het maakt ons sterk en vernuftig op veel domeinen, maar door te leven in je hoofd, dreigt het voelen op de achtergrond te raken. Bij Carole leerde ik, stap voor stap, een bredere erotische kant van mezelf kennen. Seks is nu zoveel meer dan een race naar het orgasme. Langzaam ben ik losgekomen van mijn denken. Wanneer ze mij aanraakt, blijf ik voelen onder haar hand. Hoe sterker ik voel, hoe meer de gedachten naar de achtergrond verdwijnen en ik echt in mijn lijf blijf. Na een jaar lukt het me om me niet meer eenzijdig te verliezen in mijn denken. Een werkelijke openbaring, want ik heb jàrenlang in en vanuit mijn hoofd geleefd, als het aankomt op seks.”

“Bij Carole leerde ik, stap voor stap, een bredere erotische kant van mezelf kennen.”

De openheid waarmee Steven ondertussen over verlangens kan praten, staat volgens hem ver van hoe de meeste Westerlingen seks beleven. Westerse mensen zitten volgens hem in het voetspoor van Descartes: ze denken, dus ze zijn. Maar de dominantie van de ratio is volgens hem mee de oorzaak van een onbevredigende seksualiteit én erotiek. “Partners weten vaak niet wat de ander graag heeft. De drempels zijn vaak zo groot om te uiten wat ze fijn vinden, of niet. Seks wordt zo een opeenvolging van vinkjes: voorspel, penetratie, hoogtepunt, naspel. Maar weet je dan écht wat de ander verlangt? Benoemen wat leuk is en wat niet, wat je echt wil, dat is op zich al zo bevrijdend en zo belangrijk.”

Ook in het dagelijks leven ziet Steven pluspunten. “Vroeger ervoer ik soms fysieke pijn en frustratie als ik een aantrekkelijke vrouw zag. Ik kon die vrouwen niet krijgen. Bij Carole leerde ik dat de frustratie die ik in mijn lijf voelde, een schreeuw was naar intimiteit, naar connectie. Mijn frustratie, pijn en tekorten vroegen om omarmd te worden, zodat ze mochten transformeren tot iets moois. En het voelt na een jaar als iets moois en goeds. Wat Carole me bijbrengt is gewoon nodig. Het klopt gewoon.”

Sekshulp voor iedereen?

Steven vindt dat seksuologisch lichaamswerk dan ook verder moet democratiseren. “Velen zouden kunnen geholpen worden, mochten zij op een meer democratische wijze toegang krijgen tot seksuele werkers en seksuologen.” En alhoewel Carole merkt dat ze veel mensen vooruit kan helpen, is seksuologisch lichaamswerk altijd maatwerk. Het is een schoentje dat niet iedereen past: “ik ervaar dat lichaamsgericht leren in seksualiteit stevigheid, bewustzijn en engagement nodig heeft. Maar soms zijn de muurtjes te hoog. Dan verwijs ik naar seksuologen of andere hulpverleners.”

Mindful masturberen in een groep

Carole ziet ook vrouwen met orgasmezorgen. Ze schakelen vaak vibrators in om hun seksueel genot (terug) te vinden. Maar Carole heeft haar twijfels. “Ik zie soms vrouwen die kunnen klaarkomen met een vibrator, maar nog nooit hun vulva met de hand hebben verkend. Dan zeggen ze me weleens dat ze lichamelijk opwinding ervaren, maar mentaal niet op die plaats zijn. Dan leggen we die speeltjes mooi aan de kant. Dan is het beter om hun lijf écht te leren kennen. Wat ik hen wil leren, is een diepere, bredere beleving van seks. Wat gebeurt er als ze gewoon een vinger op de vulva, in de vagina of op het plasgaatje leggen? Waar voelen ze het? Hoe voelt het? Als je jezelf enkel met een vibrator stimuleert, dan weet je niet hoe je eigen lijf écht voelt.”

“Masturberen in groep is voor velen een no-go. En toch is de workshop een groot succes.”

Meteen één van de redenen waarom ze ook workshops mindful masturberen geeft. Het concept is mede ontstaan door de Amerikaan Joseph Kramer, nadat hij in de HIV-crisis voor de gay-community een methode zocht om zonder besmettingsrisico toch seksueel samen te zijn. Zo ontstond mindful masturbatie: masturberen in groep, maar zonder onderlinge aanrakingen. Zo is er geen kans op besmetting, maar kunnen ze wel samen seks beleven.

Masturberen in groep is voor velen een no-go. Logisch, want seks beschouwen we vaak als iets wat we uitsluitend in een relatie beleven. En toch is de workshop een groot succes. “Masturberen is een vorm van zelfzorg, maar eigenlijk doen we het vaak erg snel, in het geniep en met het orgasme voor ogen. Bij mindful masturbatie is dat anders. Dan pakken we het heel bewust aan. We focussen op prikkels en ademhaling. Er hoeft niets te gebeuren, we zijn vooral geïnteresseerd in wat er gebeurt als we onze aandacht erbij houden.”

Een tegengewicht voor de pornografische beeldstroom en de resultaatgerichte aanpak van soloseks. Door bewust te masturberen kan je volgens Carole je innerlijke seksualiteit beter leren kennen.

De viering van seksualiteit

De essentie van Caroles werk ligt dus in het (her)ontdekken van genot. Van levensbelang, beaamt ook Sandra (47, radiopresentatrice). “Vroeger had ik veel moeite om te communiceren over wat ik wou. Daardoor liet ik vaak over mijn grenzen gaan omdat ik me niet kon uiten en mijn grenzen of wensen niet kon aangeven. Carole praat daar zo open en ongegeneerd over. Ze heeft me geleerd hetzelfde te doen. Ze leerde me dat ik het gewoon mag zeggen, als ik op een bepaalde manier wil vrijen. Vandaag communiceer ik open en vrij over mijn verlangens en kan ik perfect mijn grenzen stellen en uiten. We hebben meer vrouwen nodig als Carole, die tonen dat ze sterke, sensuele vrouwen zijn. Die viering van de vrouwelijke seksualiteit is voor mij érg helend geweest.”

Lees ook: Wat als seks een dienst was?

 

Wim Slabbinck is klinisch seksuoloog in Gent. Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op Charlie Magazine.